Α) Φόρμα

Η φόρμα είναι ένα σύνολο κινήσεων, μια μεγάλη χορογραφία θα λέγαμε, το οποίο εκτελείται με πολύ αργή ταχύτητα και αποτελείται από ολοκληρωμένα σχήματα επίθεσης και άμυνας, τα οποία, συνήθως (χωρίς αυτό να είναι απόλυτο, αφού υπάρχουν και γρήγορες φόρμες με εκρηκτικές κινήσεις) ρέουν ομαλά και κυκλικά το ένα μέσα από το άλλο. Σκοπός της φόρμας είναι, πρώτα και πάνω απ’ όλα, η ανάπτυξη της καλλιεργημένης, εκπαιδευμένης δύναμης, η οποία αποκτάται μεταξύ άλλων:

1. Με την εκγύμναση και εκπαίδευση του σώματος σε πολύπλοκες αμυντικές και επιθετικές κινήσεις,
2. την  κατάκτηση καλής ισορροπίας,
3. την απόκτηση υψηλής ικανότητας συντονισμού των μελών του σώματος μεταξύ τους αλλά και με τον νου και την αναπνοή,
4. τη σωστή, απαλή και βαθιά διάταση των μυών και των τενόντων,
5. το λύσιμο και το άνοιγμα των αρθρώσεων, την εκμετάλλευση και χρήση προς όφελός μας της δύναμης της βαρύτητας,
6. τη χαλάρωση του νευρικού συστήματος και την απόκτηση ενός ήρεμου και εστιασμένου νου, κοκ.

Επιπρόσθετο αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω είναι η θεμελίωση της καλής υγείας αλλά και η διατήρηση και βελτίωσή της σε όλα τα επίπεδα.

Η φόρμα είναι αυτό το οποίο χαρακτηρίζει, στα μάτια του πολύ κόσμου, το Τάι Τσι Τσουάν και, συνήθως, είναι το κύριο αντικείμενο διδασκαλίας στις περισσότερες σχολές. Το κάθε στυλ έχει τη δική του ιδιαίτερη φόρμα, δυστυχώς, όμως, δεν είναι όλες οι φόρμες ίδιας αξίας, ποιότητας και βάθους. Κυρίως, όμως, δεν γνωρίζουν όλοι οι ασκούμενοι και οι εκπαιδευτές τον τρόπο να διεισδύουν στο βάθος της εκάστοτε φόρμας την οποία εξασκούν και διδάσκουν, με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές οι φόρμες με τα χρόνια να εκφυλίζονται και να εκτελούνται σαν απλές χορογραφίες οι οποίες στερούνται κάθε αξίας και νοήματος.

Τελικά, θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους τους ασκούμενους στο Τάι Τσι Τσουάν, ότι η φόρμα δεν υπάρχει σαν αυτοσκοπός αλλά μόνο και μόνο για την απόκτηση συγκεκριμένων ικανοτήτων από τον ασκούμενο. Η φόρμα χωρίς τις αντίστοιχες ικανότητες δεν έχει καμία απολύτως αξία.

Β) Σπρώξιμο Χεριών

Πολύ σημαντικές συνεργατικές ασκήσεις οι οποίες εκτελούνται σε ζευγάρια, με σκοπό την απόκτηση από τους ασκουμένους πιο εξειδικευμένων ικανοτήτων, όπως αίσθηση της κίνησης του αντιπάλου, ανταπόκριση, ευαισθησία κλπ.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών είναι η εκ των προτέρων απόκτηση τουλάχιστον σε βασικό επίπεδο ικανοτήτων που αναπτύσσονται από τη δουλειά με τη φόρμα, όπως η καλή ισορροπία, το λύσιμο των αρθρώσεων, το βύθισμα, ο συντονισμός, η ευλυγισία, η χαλάρωση κλπ.

Κατά την εξάσκηση στο Σπρώξιμο των Χεριών η ικανότητα του ασκούμενου σε όλα τα ανωτέρω δοκιμάζεται σε μεγάλο βαθμό, κάποιες φορές φτάνοντας ως τα άκρα και, ως εκ τούτου, οι εν λόγω ικανότητες αναπτύσσονται πολύ περισσότερο, αλλάζουν επίπεδο και γίνονται πιο βαθιές και ουσιαστικές.

Οι ασκήσεις αυτές βελτιώνουν την εγρήγορση του μαθητή και την ικανότητά του να εξουδετερώνει, οδηγώντας την στο κενό, τη δύναμη του αντιπάλου του. Αυτό επιτυγχάνεται «κολλώντας» πάνω στον συμπαίκτη του με τα χέρια και «ακούγοντας» την πρόθεσή του μέσω της αίσθησης της αφής.

Οι ασκήσεις Σπρωξίματος των Χεριών χωρίζονται σε στατικές, κινούμενες και ελεύθερες και θεωρούνται ο κρίκος που ενώνει τη φόρμα με τις μαχητικές εφαρμογές. Η εξάσκηση σε αυτές είναι ουσιώδης και βασική προϋπόθεση για το ξεκίνημα της μαχητικής εκπαίδευσης και της απόκτησης της ικανότητας για άλλες, πιο σύνθετες ασκήσεις, αφού μέσα από το Σπρώξιμο των Χεριών ο μαθητής προχωράει επίσης και στην ακίνδυνη εκμάθηση μαχητικών τεχνικών, κλειδωμάτων, βηματισμών κλπ. Στο Σπρώξιμο των Χεριών τα τελευταία χρόνια γίνονται στο εξωτερικό και αγώνες, για όσους το επιθυμούν.

Γ) Μαχητικές Τεχνικές

Η φόρμα αναλύεται σε μεμονωμένες τεχνικές, οι οποίες, σε συνδυασμό με βηματισμούς και άλλες τεχνικές οι οποίες δεν βρίσκονται μέσα στη φόρμα, συνδέονται σε πρακτικές και πολύ ισχυρές μαχητικές εφαρμογές, προορισμένες για αυτοάμυνα.

Η εξάσκηση στις Μαχητικές Εφαρμογές ολοκληρώνεται με την ικανότητα του ασκούμενου να συμμετέχει σε ελεύθερη συμπλοκή σώμα με σώμα (στο πλαίσιο της σχολής και με την ανάλογη προστασία φυσικά) , όπου επιτρέπονται κάθε λογής χτυπήματα με όλο το σώμα (όχι μόνο με τα χέρια και τα πόδια), κλειδώματα, ρίψεις και ανατροπές, κρατώντας ωστόσο την ποιότητα και την τεχνική του Τάι Τσι Τσουάν.

Κάτι το οποίο αξίζει να σημειωθεί είναι πως μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται μαχητικά η κάθε μεμονωμένη κίνηση (από τις πολλές που απαρτίζουν ένα σχήμα) της φόρμας και όχι απλώς τα μεγάλα, κεντρικά σχήματα. Με την έννοια αυτή, οι μαχητικές εφαρμογές της φόρμας είναι εκατοντάδες, αφού η καθεμία κίνηση έχει ποικίλες εφαρμογές και νοήματα. Ωστόσο, όταν οι κινήσεις συνδυάζονται ελεύθερα μεταξύ τους, όπως πρέπει να γίνεται, μπορούν να δώσουν χιλιάδες διαφορετικές τεχνικές οι οποίες να μπορούν να εφαρμοστούν και να προσαρμοστούν σε κάθε δυνατή κατάσταση.

Σε κάποιες σχολές Τάι Τσι Τσουάν υπάρχει, επίσης, και αγωνιστική εξάσκηση, με σκοπό τη συμμετοχή σε αγώνες πλήρους επαφής (Σάντα).

Δ) Όπλα

Στα παραδοσιακά συστήματα Τάι Τσι Τσουάν υπάρχουν, συνήθως, τρία βασικά όπλα: η Σπάθα, το Ξίφος και η Λόγχη. Τα τρία αυτά όπλα έχουν τις δικές τους φόρμες, οι οποίες σε πολλά στυλ εκτελούνται με γρήγορη και δυναμική κίνηση για την απόκτηση τέλειας φυσικής κατάστασης, τις δικές τους Μαχητικές Εφαρμογές, όπως και ασκήσεις αντίστοιχες των Χεριών που Σπρώχνουν εκτελεσμένες με όπλα. Σε κάποια πιο σύγχρονα στυλ έχουν δημιουργηθεί φόρμες και άλλων όπλων όπως μαχαίρι, βεντάλια κλπ. τα οποία ωστόσο δεν έχουν καταφέρει να προσδώσουν κάτι ουσιαστικά καινούργιο ή χρήσιμο στην εξάσκηση στο Τάι Τσι Τσουάν, από την άποψη πάντα των ικανοτήτων.

E) Τσι Κουνγκ – Νέι Κουνγκ

Ενώ το Τάι Τσι Τσουάν είναι από μόνο του μία πολύ ισχυρή ενεργειακή πρακτική, πολλοί εκπαιδευτές εντάσσουν στο πρόγραμμά τους και ασκήσεις Τσι Κουνγκ (ή Νέι Κουνγκ), δηλαδή ασκήσεων για την ανάπτυξη εσωτερικής ενέργειας και δύναμης. Το Τσι Κουνγκ εξασκείται από πολλούς και ως ολοκληρωμένο σύστημα εκγύμνασης για καλή υγεία ή συμπληρωματικά σε άλλα στυλ ή μεθόδους άσκησης.

Τα Τσι Κουνγκ συνήθως συνδυάζουν τη σωματική κίνηση ή ακινησία με την αναπνοή και τη συγκέντρωση του νου. Στην κατηγορία αυτών των ασκήσεων μπορούμε να βρούμε από απλοποιημένες τεχνικές για την καλή υγεία, προορισμένες για χρήση από το ευρύ κοινό, έως και πολύπλοκες και απαιτητικές τεχνικές για τη βελτίωση της υγείας, την ενδυνάμωση του σώματος αλλά και την αποτελεσματικότητα στη συμπλοκή σώμα με σώμα, για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν.

Επειδή το Τσι Κουνγκ είναι ίσως το πιο παρεξηγημένο και φορτωμένο με ιδεοληψίες και μύθους κομμάτι των Κινέζικων Πολεμικών Τεχνών χρειάζεται τεράστια προσοχή στο τι μαθαίνει κάποιος καθώς και στο από ποιον το μαθαίνει. Προσοχή! Το Τσι Κουνγκ μπορεί να κάνει πολύ καλό αλλά και πάρα πολύ κακό όταν διδάσκεται και εξασκείται από αφερέγγυα άτομα.